Onroerend Erfgoedrichtplan hoogstamboomgaarden voor Haspengouw

Op vrijdag 16 juni 2017 werd in Alden Biesen, Kasteelstraat 6 in Bilzen officieel het Onroerend Erfgoedrichtplan hoogstamboomgaarden voorgesteld.
Op initiatief van de vzw Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren (RLH) ondertekenden alle Haspengouwse gemeenten een intentieverklaring, waarbij ze aangeven hoogstamboomgaarden te koesteren als waardevolle streekeigen landschapselementen in Haspengouw.

Gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur Ludwig Vandenhove was één van de sprekers samen met schepen Veerle Schoenmaekers (sp.a), collega's-gedeputeerden Inge Moors (CD&V) en Igor Philtjens (Open Vld) en minister-president Geert Bourgeois.

Veerle Schoenmaekers had het over de lopende acties rond  de hoogstamboomgaarden in Bilzen, Inge Moors over het aspect fruitteelt en landbouw en het ProgrammeringsDocument voor PlattelandsOntwikkeling (PDPO)-project Fruitlandschap (www.goedgeplukt.be) en Igor Philtjens over de erfgoedwaarde en het toeristisch belang van hoogstamboomgaarden.
Minister-president Geert Bourgeois gaf toelichting bij het erfgoedrichtplan en de intentieverklaring van  de gemeenten. 

Ludwig Vandenhove, eveneens voorzitter van de vzw RLH: "Dit was een belangrijk moment voor Haspengouw, maar als politieker met heel wat jaren op de teller, zullen alle betrokken mij begrijpen als ik iets genuanceerder denk over dit soort 'hoogtepunten' rond het behoud van  de hoogstamboomgaarden in Haspengouw.
In de loop der jaren zijn er al heel wat initiatieven genomen om de hoogstamboomgaarden te 'conserveren', maar op het terrein merken we vaak het omgekeerde.

Er worden nog steeds per jaar meer hoogstambomen gekapt dan bij geplant.
Hoeveel zijn er vorig jaar niet gesneuveld na de hevige storm op donderdag 23 juni 2016, zogezegd omdat ze onveilig geworden waren. Voor een aantal bomen was dat zo, maar voor heel wat andere niet, maar die zijn dan maar ineens mee gekapt.

Handhaving is ook hier de enige oplossing. Dus regelmatige controles en opvolging of er voor de bomen die gekapt worden effectief een kapvergunning is. En als de voorwaarde is dat er andere hoogstamvariëteiten moeten geplant worden, moet dit effectief opgevolgd worden.
Indien dit niet gebeurt: boetes en betalen!

Ik stel vast - ondanks de waardevolle pogingen van een aantal gemeenten en steden via specifieke acties - ook qua educatie en sensibilisering, dat er nog maar steeds één stad is, die een specifiek Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) Hoogstamboomgaarden (1) heeft, daterend uit mijn periode als burgemeester.
Voor mij is het simpel: dit Onroerend Erfgoedrichtplan moet gevolgd worden door één of meerdere RUP's voor de hele regio.
Diegenen die pleiten voor het echte behoud van de hoogstamboomgaarden moeten daar de politieke moed voor opbrengen.

De cijfers van het project Fruitlandschap tonen aan dat dit best verdergezet zou worden.

Begin 2016 werd er gestart met een inventarisatie van de aan te pakken boomgaarden op basis van bestaande kaartlagen, eigen terreinkennis en de gegevens van de partners.

480 eigenaars werden in mei en juni 2016 aangeschreven, een aantal eigenaars van beeldbepalende hoogstamboomgaarden werden persoonlijk gecontacteerd.

De selectie gebeurt hoofdzakelijk op basis van enkele criteria:

  • langs invalswegen van dorpskernen;
  • historische boomgaardgordels onder andere in ankerplaatsen;
  • boomgaarden langs laagstamplantages;
  • boomgaarden met belangrijke natuurwaarden.

242 hoogstameigenaren kregen een terreinbezoek met advies dat resulteerde in boomgaardherstel.

Enkele indrukwekkende cijfers van boomgaardherstel door de vzw RLH sinds begin 2016 (tijdsspanne van 1,5 jaar):

  • sinds begin 2016 werden 242 hoogstampercelen bezocht en hersteld;
  • goed voor 207 ha herstelde boomgaarden;
  • er werden meer dan 1 550 stuks nieuwe hoogstamfruitbomen aangeplant;  
  • daarnaast werden ook meer dan 2 000 oude fruitbomen gesnoeid.

Boomgaardherstel loopt heel goed dankzij de extra projectmiddelen, maar wat na deze projectmiddelen?
De vraag naar advies, ondersteuning en terreininvesteringen blijft, maar zullen we op (dezelfde) middelen, die voor deze zichtbare resultaten zorgen, kunnen blijven rekenen?”

Hieronder vindt u het persbericht en de intentieverklaring.







(1) Een echt duurzaam beleid, een globaal plan rond hoogstamboomgaarden. www.ludwigvandenhove.be, 28-01-2015.

Zie onder andere Onderzoek naar extra maatregelen voor hoogstambomen. Het Belang van Limburg, 19-06-2017, p. 20. Actieplan moet hoogstamboomgaarden in Limburg beschermen. www.nieuwsblad.be, 16-06-2017. Actieplan moet hoogstamboomgaarden in Limburg beschermen. www.hbvl.be, 16-06-2017.

Zie ook Algemene Vergadering vzw RLH van 21-03-2017 op deze website.