In het regeerakkoord van de nieuwe Vlaamse regering staat de afschaffing van de opkomstplicht bij gemeente- en provincieraadsverkiezingen.

"Geen goede zaak", zegt Vlaams parlementslid Ludwig Vandenhove.
"Opkomstplicht is voor mij een basisgegeven in onze democratie. Bovendien heeft de geschiedenis rechten: als Socialistische Beweging hebben we hard 'gevochten', letterlijk en figuurlijk, voor de stemplicht.

Onze democratie wordt elke dag meer en meer uitgehold.
Voor mij ligt de oplossing er net niet in om de burger het nog gemakkelijker maken, wel om haar/hem bewust te maken van meer burgerzin.
We zouden de burgers en zeker de jongeren net meer moeten 'opvoeden' in democratie binnen en buiten het onderwijs.
Is het nu zo erg om eens om de 5 of 6 jaar naar de stembus te gaan?
Het zal nu nog moeilijker worden om het kostbare gegeven van de democratie duidelijk te maken aan de burger.
De politiek moet de moed hebben om aan de burger te durven zeggen dat zij/hij (soms) ongelijk heeft.

Deze maatregel maakt ons klein landje nog wat ingewikkelder. Immers, bij de Europese en federale verkiezingen is er, gelukkig, wel nog opkomstplicht.
Hetzelfde geldt in Brussel en Wallonië. Dus de verschillen binnen België, de feitelijke scheiding, nemen nog maar eens toe.

Ik vind het niet goed, zelfs een beetje gevaarlijk, om zulke institutionele aangelegenheden afzonderlijk en op zich staand te beslissen.
In feite zou dat onderdeel moeten zijn van een globaal grondig maatschappelijk en politiek debat.Maar blijkbaar kent de huidige politieke generatie deze aanpak niet meer echt.
Wat mij betreft een pleidooi voor een echte, rustige evaluatie waar we aan toe gekomen zijn in België qua opéénvolgende staatshervormingen met slechts één doel: het besturen van België en de gemeenschappen en gewesten éénvoudiger en transparanter maken. En liefst buiten een verkiezingsperiode.

De voorstanders van de afschaffing van de opkomstplicht argumenteren dat er bij de laatste verkiezingen telkens om en bij de 10% van de kiezers niet zijn komen opdagen. Dus voor hen is het logisch dat de opkomstplicht wordt afgeschaft.
Voor mij is dit totaal geen argument.
Regels hebben maar zin als ze gecontroleerd worden en als er opgetreden wordt.
Afhankelijk van arrondissement tot arrondissement werd er sinds een aantal verkiezingen niet meer echt  opgetreden tegen thuisblijvers, omdat de parketten dat geen prioriteit vonden/vinden. Dus geen handhaving, zoals op zovele domeinen in België en Vlaanderen.
Natuurlijk als handhaving als principe al losgelaten wordt over het meest democratisch gegeven, stemplicht, wordt het nog minder belangrijk op alle andere beleidsdomeinen.
Al jaren pleit ik voor een soort administratieve sanctie, al dan niet gekoppeld aan het inkomen, voor hen, die niet opdagen bij verkiezingen.
Geen ideale oplossing, maar welke is beter? Zeker niet het afschaffen van de opkomstplicht.

Gaat deze maatregel gevolgen hebben voor de uitslagen bij gemeenteraadsverkiezingen?
Onderzoeken wijzen uit dat vooral lager opgeleide mensen en mensen met een lager inkomen zullen thuisblijven. Ook meer inwoners in steden dan op het platteland.
Dit zou vooral gevolgen hebben voor Vlaams Belang en sp.a.
Onderzoeken geven indicaties, maar uiteindelijk zullen de eerste gemeente- en provincieraadsverkiezingen in 2024 uitsluitsel moeten geven.
Het is aan ons als sp.a om te bewijzen dat wetenschappelijke studies niet altijd (of meestal niet?) gelijk hebben.
Het is voor mij juist een bijkomende motivatie om als sp.a echt in te zetten op die groep van laaggeschoolden en de bevolkingsgroep met een laag inkomen. ja, verloren kiezers terugwinnen.

Kortom: de afschaffing van de opkomstplicht bij gemeente- en provincieraadsverkiezingen is een slechte zaak voor onze  democratie."

• (1)'De proteststemmers zullen thuisblijven', Het Laatste Nieuws, maandag 30 september 2019, pagina 3.
• Zie onder andere ook 'Stemplicht, geen stemrecht!' van zondag 23 april 2017,op deze website. 
• Foto: Freepik.com