Studiedag ‘Mensenrechten ook voor 60 plus?!’

Door Ludwig Vandenhove op di, 22/03/2022 - 12:12

Op donderdag 17 maart 2022 vond in het Vlaams parlement de studiedag ‘Mensenrechten ook voor 60 plus?!’plaats.
Organisatie: Initiatief Ouderrechtencommissaris (ORC).

Vlaams volksvertegenwoordiger Ludwig Vandenhove, die namens VOORUIT een resolutie heeft ingediend over de oprichting van een Vlaams Ouderenrechtencommissariaat, was één van de deelnemers aan het politieke debat tijdens de studiedag.

“Waarom zou er een Vlaams Kinderrechtencommissariaat bestaan en geen Ouderenrechtencommissariaat?”, vraagt Vlaams volksvertegenwoordiger Ludwig Vandenhove zich af. “Er zou dan ook best zo snel mogelijk een Ouderrechtencommissariaat opgericht worden. Die stelling heb ik ook verdedigd op de studiedag.

Ik geloof niet in het concept van Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Inburgering en Gelijke Kansen Bart Somers om een eigen Vlaams Mensenrechteninstituut (VMRI) op te richten en daaronder een dienst te installeren, die zich specifiek zou moeten bezighouden met ouderenrechten.
Dat is gewoon een voorstel om de N-VA tevreden te stellen om het Vlaams Belang af te blokken als reactie op UNIA, het Interfederaal Gelijke kansencentrum, voor klachten over discriminatie.

Waarom niet één federaal loket met een Waalse, Brusselse en Vlaamse kamer waarin de burgers terecht kunnen met hun klachten?
Waarom niet meer laagdrempeliger werken, waarbij personen met hun klachten terechtkunnen bij hun eigen gemeente?

Bovendien vind ik dat de Vlaamse seniorenverenigingen best aan ‘dezelfde kant van de koord’ zouden trekken als het gaat over de rechten van senioren.
Dat is nu niet het geval als ik de voorzitter van Open, Kristelijk, Respectvol en Actief (OKRA) beluister, OKRA is geen voorstander van een Ouderrechtencommissariaat.
OKRA is de seniorenvereniging met het meeste leden in Vlaanderen.
Was het toeval dat er geen CD&V-vertegenwoordiger aanwezig was in het politieke debat?

Beter teveel organen, die hun rechten verdedigen, ook al werken ze dan soms dubbel, dan te weinig.”

Hieronder vindt u een aantal items, die Ludwig Vandenhove gebruikt heeft bij zijn tussenkomst tijdens het debat.

Een Ouderenrechtencommissariaat of niet

-Uitgangspunt: er wordt (veel) te weinig geluisterd naar de ouderen.

-Ik heb eind 2020 een voorstel van resolutie ingediend. (1)
Het is een algemeen voorstel dat enkel de grote lijnen en principes vastlegt precies met de bedoeling zoveel mogelijk collega’s in het Vlaams parlement over de streep te trekken.

Bij het aftoetsen van het voorstel en een aantal informele gesprekken is het mij duidelijk geworden dat er op dit ogenblik geen meerderheid in het Vlaams parlement voor is. Vandaar dat ik tot nu toe niet aangedrongen heb op behandeling: het zou spijtig zijn als het idee weggestemd wordt.

-Al te vaak wordt aandacht voor ouderen of senioren nu beperkt tot het luik opvang en/of verzorging.
De bedoeling moet juist zijn om deze steeds groeiende groep in de samenleving op alle beleidsdomeinen - mobiliteit, verkeer, openbaar vervoer, (openbare) dienstverlening, veiligheid, huisvesting, vrije tijd, patiënten rechten, etc. - gelijk te behandelen als andere bevolkingsgroepen.
Ik merk de eerder negatieve houding ten aanzien van ouderen ook in de politiek.
Om het in voetbaltermen uit te drukken: ik moet regelmatig ‘mijn voet zetten’.

-Waarom een Vlaams voorstel? Omdat de bevoegdheid nu éénmaal bij Vlaanderen ligt.
Diegenen, die mij en mijn politiek parcours kennen, weten dat ze mij niet zullen kunnen verwijten dat ik een grote aanhanger ben van het Vlaamse niveau. Dus ik wil perfect discussiëren over één structuur voor gans België.
Het voorbeeld waarop ik mij baseer, is de goede werking van het Kinderrechtencommissariaat.

-Ik wil gerust over andere voorstellen, op andere niveaus, bijvoorbeeld het federale, debatteren en overleggen.
In diezelfde context vind ik het praktisch en maatschappelijk onbegrijpelijk dat Vlaanderen een eigen Vlaams UNIA, Het Interfederaal Gelijke kansen centrum, voor klachten over discriminatie zal oprichten met het Vlaams Mensenrechteninstituut (VMRI): typisch Vlaamse navelstaarderij of de N-VA, die een trofee wil binnenhalen.
Ik heb hierover al een schriftelijke parlementaire vraag gesteld aan Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Inburgering en Gelijke Kansen Bart Somers (Open Vld). (2)

-De bedoeling van mijn resolutie is een politiek en maatschappelijk debat op gang te brengen. Dus proficiat voor de initiatiefnemers van deze studiedag.
Dat is nu eenmaal de definitie van een resolutie. U zal begrijpen dat ik dan ook ontgoocheld ben in een aantal al bijna a priori (eerder) negatieve reacties van partijen en organisaties, vooral als dat eerder gaat over algemene bemerkingen dan specifieke over dit concrete voorstel.

-Het middenveld moet achter het idee van een Ouderenrechtencommissariaat staan en moet ‘aan één zeel trekken’.

-Ik vind dat de Vlaamse Ouderenraad nogal defensief en net iets te weinig genuanceerd reageert ten opzichte van het voorstel van onze VOORUIT-resolutie en op alle andere voorstellen, die circuleren (onder andere vanuit professor doctor Johan Leman).
Vanuit de samenstelling van de Vlaamse Ouderenraad en/of de verenigingen is dat enigszins begrijpelijk, want het debat kan snel vervallen in subsidies, personeel, ‘concurrentie’, etc.

-Uiteraard mag er geen dubbelwerk gebeuren.
Dat moet goed op voorhand uitgeklaard worden, maar ik beschouw dat eerder als een algemene opmerking, die voor vele instanties geldt. Bijgevolg, ik heb geen probleem met de beleidsadviserende rol van de Vlaamse Ouderenraad.
De Vlaamse Ouderenraad en het eventueel op te richten Ouderenrechtencommissariaat zijn officiële organen en kunnen niet vergeleken worden met private verenigingen, zoals seniorenverenigingen, Artsen zonder Grenzen, Amnesty International.
De insteek is duidelijk anders: rechten verdedigen, afdwingen en controleren (Ouderenrechtencommissariaat) versus belangenverdediging (de verenigingen zijn een soort vakbond).

Alles samen is het beter dat de belangen van de ouderen door teveel organen behartigd worden dan door te weinig.

-Het argument dat er momenteel geen internationaal verdrag bestaat rond Ouderenrechten, zoals rond Kinderrechten, en dat er bijgevolg geen Ouderenrechtencommissariaat moet opgericht worden, begrijp ik niet goed.
Ik neem aan dat de Vlaamse Ouderenraad het ermee eens is dat senioren een aantal rechten moeten gegarandeerd krijgen en dat er dan ook op toegezien moet worden.

Rechten vraagt een specifieke invalshoek.
Moeten we niet allemaal ijveren voor meer rechten voor bepaalde bevolkingsgroepen in het algemeen en ouderen of senioren in het bijzonder?
Waarom bestaan er anders zoveel internationale instellingen, die zich daar specifiek op richten? En waarom besteedt bijvoorbeeld zelfs Vlaams minister Zuhal Demir in haar beleidsnota’s aandacht aan een betere opvolging van de mensenrechten?
Ik ben alleszins voorstander van een aparte conventie in het kader van de Verenigde Naties (VN).
Dat is niet tegengesteld aan een inclusief beleid. Er is dus wel degelijk nood aan een specifiek internationaal kader voor de rechten van ouderen, het verhoogt de druk op alle landen om discriminatie van ouderen tegen te gaan (zie federale resolutie, zoals goedgekeurd in de Kamer van Volksvertegenwoordigers).

-De vergelijking ouderen-kinderen in de tekst vind ik nogal denigrerend gesteld.
De critici storen zich blijkbaar aan de vergelijking met het Kinderrechtencommissariaat.
Ik neem aan dat senioren zo niet denken of spreken over hun eigen (achter)kleinkinderen.

-De Vlaamse Ouderenraad erkent dat het niet altijd duidelijk is waar ouderen en bij uitbreiding andere bevolkingscategorieën terecht kunnen met klachten of vragen voor bemiddeling. Bovendien is er de onduidelijkheid wat er gaat gebeuren met UNIA, Het Interfederaal Gelijke kansencentrum, voor klachten over discriminatie nu Vlaanderen in het regeerakkoord aangekondigd heeft en bezig is met een eigen Vlaamse instelling te gaan oprichten. Waar wij trouwens tegen zijn als VOORUIT, want we gaan het nog ingewikkelder maken dan het nu al is.
Over één zaak zijn we het zeker eens: dat er duidelijkheid moet geschapen worden in de wirwar van organen waar een burger, los van leeftijd en situatie, terechtkan met klachten.
De drempel moet (veel) lager.
Waarom niet organiseren dat klachten en vragen om bemiddeling (ook) centraal - uiteraard ook rechtstreeks bij de specifieke organen - kunnen binnenkomen en dan verdeeld worden naar de geëigende organen? Bijvoorbeeld kinderen en jongeren naar het Kinderrechtencommissariaat en ouderen naar het Ouderenrechtencommissariaat.
Waarom geen mogelijkheid voorzien om op de eerste lijn, bij de gemeenten, terecht te kunnen?

-We moeten trachten te komen tot één geheel, een getrapt systeem zonder hiërarchie: bovenaan het Ouderenrechtencommissariaat, onderaan de gemeentelijke seniorenraden en de vertegenwoordigingen in de bejaardentehuizen

-De Zorginspectie is er om de algemene werking in bejaardenvoorzieningen op te volgen.
Voor individuele klachten vinden wij dat het Ouderenrechtencommissariaat verantwoordelijk kan zijn.
Volgt de Zorginspectie alles goed op? Ik ben ervan overtuigd van niet.
Kijken we maar naar de problemen tijdens de laatste weken in de kinderopvang, daar moest een dode vallen en een parlementaire onderzoekscommissie opgericht worden vooraleer er echt iets bewoog.
De Zorginspectie treft hier geen verantwoordelijkheid, wel de politieke meerderheid, die te weinig middelen en personeel voorziet.
Zijn er minder problemen binnen de bejaardensector dan in de kinderopvang? Hier ben ik eveneens overtuigd van niet.
Kinderen zijn nog altijd belangrijker in onze maatschappij dan ouderen, vandaar het pleidooi voor meer aandacht en meer respect voor hun rechten.
Vergelijk mijn voorstel met het Vast Comité van Toezicht op de politiediensten (Comité P) bij de politiediensten.
Net zoals het Kinderrechtencommissariaat toezicht kan organiseren op gesloten en besloten jeugdinstellingen, zou een Ouderenrechtencommissariaat wantoestanden in zorg- en andere voorzieningen kunnen onderzoeken.
Waar nodig kan het zich dan burgerlijke partij stellen indien de rechten van ouderen geschonden worden.

-Ik wil een inhoudelijke discussie, geen discussie over te weinig middelen.
Ik citeer uit een interne nota van de Vlaamse Ouderenraad: “Gezien de schaarste aan middelen stelt zich de vraag of een apart commissariaat opzetten dat een deel van dit werk dupliceert, de meest zinvolle piste is.”

-Inspraak in de gemeenten: is verminderd sedert het niet meer verplicht moeten hebben van seniorenraden in de gemeenten en zeker ook sedert de provincies die bevoegdheid niet meer mogen uitoefenen. Daar moet hoe dan ook iets aan gebeuren.
Wat met een betere vertegenwoordiging van ouderen en senioren in de politiek, zeker lokaal?
Moeten we niet opnieuw meer aandacht hebben, zoals ‘in de goede oude tijd’, voor politiserend vormingswerk? In die zin is dit initiatief hier vandaag een positief signaal.

-Wellicht als gevolg van COVID-19 wordt het debat over de oprichting van een Ouderenrechtencommissariaat nu te zeer verengd tot woonzorgcentra. In die zin delen we volmondig de mening van de Vlaamse Ouderenraad dat daartoe best gewerkt zou worden via vertegenwoordiging van de bewoners in de (bestuurs)organen van de voorzieningen.
Ik herhaal: met een bevolking, die steeds ouder wordt en langer gezond blijft, moeten veel meer, zelfs alle, beleidsdomeinen aan bod kunnen komen in het maatschappelijke en politieke debat.

-Toenemende en recente fenomenen, zoals leeftijdsdiscriminatie, agisme, de geestelijke gezondheidszorg, etc., vereisen juist dat er meer aandacht komt voor de rechten van ouderen of senioren. Vandaar eveneens het pleidooi voor een Ouderenrechtencommissariaat.