De laatste weken wordt weer, in de media weliswaar, gedebatteerd over het gegeven of de Senaat al dan niet moet afgeschaft worden.

Het debat is op gang getrokken door Senaatsvoorzitter Stephanie D’Hose (Open VLD) zelf.
“Voor de federale en Vlaamse verkiezingen van 2024 moet er een concreet plan op tafel liggen om de Senaat definitief af te schaffen.” (1)

“België moet eenvoudiger worden”, zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Ludwig Vandenhove.
“Zijn er niet teveel (politieke) instellingen, die dubbel werk doen of zelfs tegen elkaar werken?
Het is binnen die globale context dat het al dan niet verder bestaan van de Senaat moet bekeken worden.

Ik ben nog Senator geweest in ‘de goede oude tijd’ toen we een nog bijna volledig tweekamerstelsel hadden en de Senaat nog over bijna alle wetsvoorstellen en -ontwerpen mee mocht beslissen. Kortom, toen de Senaat nog echt iets te zeggen had.
Inmiddels zijn de bevoegdheden serieus uitgehold.

Om tot een nieuwe, goed functionerende, effectieve, efficiënte, transparante en betaalbare staatsinrichting van België te komen, is het belangrijk om een evaluatie te maken van de voorbije zes staatshervormingen. En om vooral te bekijken wat er niet goed of kortweg fout gebeurd is bij deze telkens ‘historische’ aanpassingen.
Minder structuren is de boodschap, zeker niet meer. En met minder politici, eventueel met een dubbelmandaat, maar één keer betaald.

Het valt niet te ontkennen dat de diverse staatshervormingen heel wat politieke, soms zeer acute problemen aangepakt hebben, maar ze zijn telkens doorgevoerd zonder naar de tekortkomingen van de vorige te kijken, laat staan naar het geheel.
Er is telkens naar deeloplossingen gezocht, niet naar een globale oplossing.

België is door de opéénvolgende staatshervormingen een onvoorstelbaar ingewikkeld land geworden.
De overheid, of beter de diverse overheden, moeten gewoon veel eenvoudiger worden.

Wat gaat er komen van de plannen van de huidige VIVALDI-regering om tegen de federale verkiezingen van 2024 met een blauwdruk voor een nieuwe staatsstructuur te komen?
Zal de bevolking hier breed over geconsulteerd worden, zoals aangekondigd? Dan zal er toch snel moeten gewerkt worden. Nu moet snel niet altijd tegengesteld zijn aan grondig, maar toch…

Binnen die nieuwe staatsstructuur zal er ook ‘een oplossing’ moeten komen voor de Senaat.

In het kader van ‘de ontmoetingsplaats’ van de gemeenschappen en gewesten in ons land was de Senaat misschien het meest geëigende orgaan geweest om te debatteren over een plan voor de organisatie van België na 2024.
Dat dit nu weer niet op een grondige manier gebeurt, is misschien het ultieme argument van de tegenstanders van de Senaat om deze instelling definitief af te schaffen.

Mijn standpunt: ik geloof in zulke ‘ontmoetingsplaats’ van gemeenschappen en gewesten, maar dan moet je ze dat werk echt laten doen.
Met vertegenwoordigers van politieke partijen uit alle gemeenschappen en gewesten, die met een zekere afstandelijkheid, met een bepaalde graad van onafhankelijkheid weg van de dagelijkse politiek, kunnen werken: ‘staatsvrouwen en -mannen’ dus.  Maar is dat realistisch in een land, waar alles zeer sterk gepolitiseerd is?

Conclusie: hervorm de Senaat tot een echte reflectiekamer van de gemeenschappen en gewesten in België.  Maar als dat niet lukt omwille van politieke redenen en vooral omwille van de manier waarop we in België aan politiek doen, schaf de Senaat dan af, liever vandaag dan morgen.”

• (1)’Senaatsvoorzitter wil Senaat afschaffen’, www.destandaard.be, zaterdag 8 januari 2022.
   
• Zie onder andere ook ‘Staatshervormingen: snel evalueren’ van maandag 3 augustus 2020 op deze website.
   
• Foto: commons.wikimedia.org.