“Ik pleit voor een debat ten gronde, waarbij de financiering van gemeenten en steden structureel wordt geregeld vanuit de Vlaamse regering. Deze visie is ook ingegeven vanuit een democratische bekommernis. Immers, de burger heeft het meest vertrouwen in het gemeentelijke bestuursniveau.”

Dat zei burgemeester Ludwig Vandenhove onder andere tijdens de officiële nieuwjaarsreceptie van de stad Sint-Truiden op zondag 29 januari 2012 in/> de foyer van de Academiezaal.

Ludwig Vandenhove maakte een analyse en formuleerde mogelijke oplossingen om de problematie van de gemeentefinanciën in het algemeen en van de stad Sint-Truiden in het bijzonder aan te pakken.

“Spijtig genoeg hebben CD&V en Open VLD blijkbaar slecht of niet geluisterd, want ondanks de goedkeuring in de schoot van het college van burgemeester en schepenen, keurde ze de stadsbegroting tijdens de gemeenteraad van dinsdag 31 januari 2012 af.”, zegt Ludwig Vandenhove.

Hieronder vindt u de integrale versie van de toespraak van burgemeester Ludwig Vandenhove.

Dames en heren
Beste vrienden
Collega’s uit de politiek

Ik wens u en allen, die u dierbaar zijn, het allerbeste toe voor 2012 namens het college van burgemeester en schepenen, de gemeenteraad en mezelf als burgemeester.

Ik hoop dat al uw verlangens en wensen mogen uitkomen en voor alles een goede gezondheid.

We zijn inmiddels de laatste zondag van januari en traditioneel, al sedert 1996, betekent dit de officiële receptie van de stad Sint -Truiden. Het is ook één van de laatste nieuwjaarsrecepties.
Vanavond is er nog de officiële ontvangst van de foorreizigers, marktkramers en de standhouders van de rommelmarkt.

Beste vrienden

2012 kondigt zich niet zo goed aan, vooral op financieel en sociaal economisch vlak. Het is echter aan ons om er, ondanks deze negatieve boodschappen, op menselijk en sociaal vlak een goed jaar van te maken.
Moeten we niet uit onze traditioneel economische spiraal, die ons hier in het Westen doet geloven dat enkel steeds meer ons gelukkiger kan maken?
Het is niet voor niets dat boeken, lezingen, gespreksavonden, etc. rond het thema geluk steeds meer succes kennen.
Ik kom hier later nog even op terug.

Internationaal en Europees is er de financieel en sociaal economische crisis, die vooral de waarde en zelfs het bestaan van de Euro steeds meer in de problemen brengt.
Dit brengt onzekerheid met zich mee.
Wij vragen ons af of we nog wel voldoende pensioen gaan krijgen en of onze (klein)kinderen nog dezelfde levensstandaard zullen hebben, wij maken ons zorgen over ons spaargeld en de armoede neemt zienderogen toe. Kortom, zekerheden ebben weg.

Nationaal en Vlaams blijft er de onzekerheid of de pas gestarte regering onder leiding van Elio Di Rupo de communautaire en politieke rust in ons land kan doen weerkeren.
Gezien de steeds meer OPEN wereld, ook financieel en economisch, heeft deze situatie gevolgen voor ons internationaal imago. De verlaging van de rangschikking van België op de internationale financiële markten, de zogeheten rating - vrijdag laatstleden nog door Fitch Rating -, is hier het mooiste voorbeeld van.
Natuurlijk moeten we openlijk de vraag durven stellen of de impact van deze ratingbureaus niet aan banden moet gelegd worden. Het is een typisch voorbeeld van een mechanisme dat de steeds belangrijker wordende vrije markteconomie zelf in gang gezet heeft en dat nu die vrije markteconomie als het ware van binnenuit zelf ‘aanvalt’.
Achter deze ratingbureaus en de wisselvallige beurzen zitten dezelfde verantwoordelijken.

Voor onze regio en onze geliefde stad Sint-Truiden hoop ik dat we gespaard mogen blijven van ‘grote ongelukken’ en van bedrijfssluitingen en veel afdankingen.
Sint-Truiden doet het sociaal-economisch en commercieel nog goed in vergelijking met gelijkaardige Vlaamse en Limburgse gemeenten en steden.
Enkele cijfers, die ik aangehaald heb in het stedelijk informatieblad, bevestigen dit: de werkloosheidsgraad in Sint-Truiden ligt met 6,48% net onder het Limburgs gemiddelde, er zijn momenteel nog 200 openstaande vacatures in onze stad (interimjobs buiten beschouwing gelaten) en uit recent onderzoek van studiebureau Nelson is gebleken dat Sint-Truiden de tweede handelsstad van Limburg is met een relatief goede koopbinding. Maar het is een kwestie van waakzaam te blijven.

Sociaal is echter een ander gegeven en dit heeft te maken met onder andere de aanwezigheid van specifieke bevolkingsgroepen op ons grondgebied, zoals asielzoekers en (ex-)psychiatrische patiënten en de toenemende vergrijzing in onze regio.

Eén cijfer ter illustratie: in de periode van 15 november tot en met 31 december 2011 werd de sociale dienst/het sociaal huis van het Openbaar Centrum voor Openbaar Onderwijs (OCMW) geconfronteerd met een 32-tal cliënten, die nood hadden aan dringende opvang.
28 aanvragers konden gedefinieerd worden als ‘dolende’, waarvan 6 cliënten een recente opname in ASSTER, de fusie van Sancta Maria en Ziekeren, achter de rug hadden.
Voor het ganse jaar 2010 waren er maar 33 vragen inzake crisisopvang met in de wintermaanden november en december telkens 3 vragen.
Deze cijfers wijzen op een opmerkelijke stijging van de noden aan opvangvormen en duiden op een onderliggend tekort op de lokale huisvestingsmarkt.

De zogeheten vermaatschappelijking van de psychiatrische sector gaat deze problematiek nog doen toenemen.
Eénvoudig gezegd, komt dit erop neer dat de opvang intra muros nog meer plaats moet maken voor de opvang in huizen of voor thuisopvang.
Zonder schroom durf ik stellen dat Sint-Truiden op dat vlak al jaren een voortrekkersrol speelt in België en Vlaanderen.
Er wordt zelfs gesproken over het Sint-Truidens model.

Eén op vier Belgen kampt in haar/zijn leven met psychische problemen.
Welke familie wordt er, in mindere of meerdere mate, niet mee geconfronteerd?

Wat de tendens tot grotere vermaatschappelijking betreft, waar ik, om geen misverstand te doen ontstaan, een grote voorstander van ben, pleit ik ervoor dat de wetgever, federaal en Vlaams, oog heeft voor de financiële gevolgen voor die gemeenten/steden, die precies hun verantwoordelijkheid opnemen, zoals Sint-Truiden.
Dit is het geval, zowel voor het OCMW, als voor de lokale politie en de stad.
Beloon die gemeenten/steden!
In diezelfde context wil ik benadrukken dat deze vermaatschappelijking geen verkapte besparingen mag inhouden voor de psychiatrische sector.
Voor mij moet dit een inhoudelijke beleidskeuze zijn, geen financiële.

We mogen natuurlijk de economische impact en de tewerkstelling, naast de historische band, van deze sectoren met de stad Sint-Truiden niet uit het oog verliezen. Bovendien is in deze context het huis dat de Sint-Vincentiusvereniging vanaf februari 2012 huurt in de Rijschoolstraat een goed initiatief.
De Sint-Vincentiusvereniging en de lokale politie Sint-Truiden - Gingelom - Nieuwerkerken hebben reeds een protocolakkoord afgesloten voor bepaalde vormen van crisisopvang.
Het biedt mij de gelegenheid om het werk van de Sint-Truidense Sint-Vincentiusvereniging onder voorzitterschap van de heer Philip Pirard nog eens extra te benadrukken.
Zij kunnen op de steun van het stadsbestuur en van mij persoonlijk blijven rekenen.

En zo raken we meteen het probleem van de toenemende armoede aan.
De media bericht dagelijks over de toenemende armoede, ver van ons. Maar armoede is ook dichtbij, vaak in de eigen omgeving, zonder dat we het altijd zelf beseffen.
Ik citeer enkele cijfers uit het jongste rapport van de Europese Commissie over de arbeidsmarkt en de sociale situatie in Europa (1).
De kans dat een Belg in de armoede verzeild raakt, bedraagt 20,8% of 1 op 5.
Voor alleenstaande ouders loopt dat cijfer zelfs op tot 35%.
Van de Belgische bevolking leeft 14,6% in armoede, een cijfer dat al een aantal jaren stabiel is. Wat wel opvalt, is dat binnen die groep armen de armoede zelf steeds toeneemt.

Met de aangekondigde vermindering van de werkloosheidsuitkeringen ligt de minimumuitkering voor gezinshoofden 30% onder de Europese armoedegrens (2).

Analyses zijn goed, maar wat gaan we hieraan doen?
Enkel een doorgedreven, permanente aandacht van alle bestuursniveaus en over alle beleidsdomeinen heen voor deze toenemende groep van kansarmen kan dit probleem verminderen.
Zijn we het niet aan onszelf verplicht om dit te doen?
Kunnen we het ons als maatschappij veroorloven om de groep, die niet meer meekan, steeds maar te laten aangroeien?
Deze situatie blijven voor ons uitschuiven, zal ons op een bepaald ogenblik confronteren met harde werkelijkheden. Of zijn we de rellen van deze zomer in een aantal steden in Groot-Brittannië al vergeten?
De levensstandaard is bij ons (nog) voldoende hoog om ervoor te zorgen dat iedereen bij ons aan alle basisbehoeften zou kunnen voldoen.

Armoede moet niet enkel gezien worden in materiële context.
De cijfers van de hulptelefoon Tele-Onthaal voor de maand december 2011 bevestigen dit (3).
In een ‘normale’ decembermaand krijgt Tele-Onthaal gemiddeld 1.500 oproepen van personen, die het zwaar hebben en het leven even niet meer zien zitten.
In december 2011 waren er dat meer dan 1.800 of meer dan een vijfde meer dan in december vorig jaar.

Beste vrienden

is dan alleen somberheid troef bij het begin van dit nieuwe jaar?
Neen, helemaal niet.

Het is alleen mijn overtuiging dat wij het over een andere boeg zullen moeten gooien willen we (terug) beseffen dat we, ook in Sint-Truiden, op één van de beste plaatsen in de wereld leven.
Een andere aanpak, een aangepaste visie en solidariteit is een essentieel gegeven om uit de huidige financiële, sociaal-economische en maatschappelijke crisis te geraken. We hebben dus ruim de mogelijkheden en moeten hier gebruik van maken.

Ik kan het niet duidelijker zeggen dan de onlangs overleden toneelauteur en laatste president van Tsjecho-Slowakije Vaclav Havel al in 2002 zei en ik citeer (4):
“Wij bouwen niet langer een imperium.
We bouwen iets totaal verschillends: een democratische unie van staten bestaande uit gelijke burgers en naties.
Het is mijn diepste overtuiging dat die immense taak niet kan worden volbracht zonder grondig na te denken over onszelf. Het zal ons toch om meer te doen zijn dan alleen akkoorden over reguleren en dereguleren van energieprijzen, over stemprocedures in de gemeenschapsinstellingen en -executieven, over de verdeling van middelen, of over de techniek om reguleringen op te stellen.”

Vaak wordt tegenwoordig, ook door de media, vergeten dat Europa uiteindelijk ontstaan is na de Tweede Wereldoorlog om de vrede te bewaren en om de democratie te vrijwaren.
Als wij zien wat zich afspeelt in de EU - denk bijvoorbeeld maar aan de dubbele aanslag van Anders Breivik in Noorwegen en de huidige politieke situatie in Hongarije - dan zijn we ver van het uitgangspunt verwijderd.
Blijkbaar zijn economische discussies over de euro en de eurozone belangrijker dan het gegeven van het uitgangspunt van de democratie.

Besparen is de boodschap, die we overal horen, zowel in de privésector, als bij de diverse overheden.

De stad Sint-Truiden is geen eiland en we ontsnappen er dus niet aan, maar strikt persoonlijk heb ik een ander idee.
Het bijna blindelings besparen op alle overheidsniveaus dreigt onze economie nog meer te vertragen. Bovendien wordt vaak vergeten dat er achter al die besparingen mensen en families zitten.
Ik huiver voor een debat dat alleen maar over cijfers, percentages en zogeheten meer flexibiliteit gaat.

De stad Sint-Truiden, maar alle gemeenten en steden, ontsnappen niet aan deze algemene tendens.
Gemeenten en steden zijn de laatste schakel in de ketting van de bestuursniveaus en krijgen steeds maar meer lasten en taken naar zich toe geschoven zonder dat hier financiële middelen tegenover staan.
Ik pleit voor een debat ten gronde, waarbij de financiering van gemeenten en steden structureel wordt geregeld vanuit de Vlaamse regering. Deze visie is ook ingegeven vanuit een democratische bekommernis. Immers, de burger heeft het meest vertrouwen in het gemeentelijke bestuursniveau.
Ik besef dat zulk debat moeilijk zal liggen in het jaar van de gemeenteraadsverkiezingen, maar dat mag ons niet beletten er te blijven op aandringen.

Dinsdag 31 januari eerstkomende staat de begroting 2012 en de eraan gekoppelde meerjarenplanning op de agenda van de gemeenteraad.
Het is weer een bijzonder moeilijke operatie geweest om deze begroting opgesteld te krijgen en dit zal er de komende jaren niet op verbeteren.
Sint -Truiden zit in een ietwat bijzondere situatie als gevolg van onder andere de omvang van de stad - de grootste oppervlakte van Limburg - met alle gevolgen van dien qua aanleg en onderhoud van wegen, stoepen en fietspaden en groenaanleg en -onderhoud, het gebrek aan politieke keuzes in het verleden waarvan nu nog steeds de gevolgen gedragen worden (bijvoorbeeld een cultureel centrum en de academiezaal en het subtropisch zwembad) en het gegeven dat de stad voor een deel een centrumfunctie heeft, waar we vanwege de hogere overheid niet financieel voor beloond worden. Maar dat belet niet, zoals hoger reeds aangehaald, dat alle Vlaamse gemeenten en steden het steeds moeilijker krijgen om hun budget rond te krijgen.

Gemeenten en steden krijgen steeds meer taken toegeschoven vanuit de federale en Vlaamse overheid zonder dat hier financiële middelen tegenover staan. Bovendien verwacht de burger steeds meer van dit overheidsniveau dat het dichtste bij haar/hem staat.
Iedereen weet inmiddels dat gratis niet bestaat, maar een groot gedeelte van de bevolking wil wel bepaalde zaken zo goedkoop mogelijk of gratis van de (lokale) overheid.
Prijsstijgingen in de privésector worden veel gemakkelijker aanvaard of er wordt veel minder bij stilgestaan dan bij de overheid.
Belastingen is een verfoeilijk woord, hoewel het een belangrijke en noodzakelijke inkomstenbron is van gemeenten/steden is om de dienstverlening op diverse beleidsterreinen te verzorgen.

Wat is dan de oplossing voor gemeenten/steden en voor de stad Sint-Truiden?
DE oplossing bestaat niet en afhankelijk van welke politieke partijen de stad Sint-Truiden zullen besturen na zondag 14 oktober 2012 zullen er al dan niet meer of minder van bepaalde maatregelen getroffen worden.
Dat is het voordeel van de democratie en van verkiezingen: de burger kan een duidelijke keuze maken.

We zijn boven alles afhankelijk van het beleid van de federale en vooral de Vlaamse overheid, die onze voogdijoverheid is.
Dit geldt voor structurele inkomsten via bijvoorbeeld een hervorming van het Gemeentefonds en/of via bijkomende, specifieke subsidies telkens als er een functie of taak wordt afgeschoven. Maar dit geldt evenzeer voor inkomsten in ruil voor bepaalde vormen van dienstverlening.
Uiteraard moeten gemeentebelastingen blijven bestaan voor een aantal uitgaven van algemeen nut, maar voor het overige moet er een oefening gemaakt worden hoe aan de bevolking duidelijker kan gemaakt worden hoeveel moet betaald worden in ruil voor bepaalde diensten en/of prestaties.
Deze oefening wordt best mede gemaakt door het Vlaamse niveau, waarbij er voor bepaalde taken een zo groot mogelijke samenwerking tussen gemeenten en steden wordt nagestreefd.
Afhankelijk van beleidsthema kan de schaal hiervan variëren.
Deze samenwerking is wat mij betreft niet tegengesteld aan het gegeven van behoud van de lokale autonomie.

De stad Sint-Truiden staat de komende jaren voor belangrijke specifieke uitdagingen qua beleid.
Dit geldt zeker voor het te voeren personeelsbeleid.
Heeft de stad Sint-Truiden teveel personeel of niet?
Die vraag moet hier niet beantwoord worden, ik geef enkel de volgende bedenkingen mee:
-       eind 2011 had de stad Sint-Truiden 342,5 fulltime equivalenten in dienst tegenover 350,5 eind 2010;
-          in de loop van 2011 zijn er 10,5 statutaire personeelsleden gepensioneerd, die (nog) niet vervangen zijn;
-          in 2004 lag dit cijfer op hetzelfde niveau als in 2010. Dus er is geen stijging qua aantal personeelsleden ondanks de toegenomen taken van de gemeenten en steden.

En toch stijgen de personeelskosten, in de begroting 2012 bijvoorbeeld met 5, 65%, onder andere als gevolg van de indexering - wat mij betreft gelukkig, want ik ben een voorstander van het behoud van de koppeling van de lonen en wedden aan de index - en de toegenomen pensioenlasten.
Wat dit laatste betreft, is er een nieuwe federale wet, die bijkomende lasten betekent voor de lokale besturen.
Sint-Truiden wordt hier dit jaar al door getroffen, omdat er in verhouding met gemiddeld andere gemeenten/steden minder statutair en meer tijdelijk personeel is. Immers, het pensioen van vastbenoemde ambtenaren wordt al meer dan 50 jaar voor 100 % gefinancierd door gemeenten/steden zelf (5).

Wat het te voeren personeelsbeleid van de stad Sint-Truiden nog uitdagender maakt voor de komende jaren is de leeftijdspiramide: 48% van het stadspersoneel is ouder dan 50 jaar, zodat de komende 10 jaar om en bij de 200 personeelsleden, afhankelijk van de huidige plannen van de regering om de pensioenleeftijd op te trekken (dus wellicht iets minder), op pensioen zullen gaan.
Dit biedt mogelijkheden, maar gezien de huidige moeilijke financiële toestand kunnen we ons daar onvoldoende op voorbereiden. Zo zouden we moeten bepaalde leidinggevende personeelsleden, die binnen de 2 jaar op pensioen, nu al moeten kunnen doubleren, zodat hun toekomstige vervangers een gedegen opleidding zouden krijgen. Dit kan nu echter niet.

Een debat over teveel of te weinig personeel bij alle overheden, dus ook bij de stad Sint-Truiden, kan niet gevoerd worden zonder te analyseren welke diensten of taken nu uitgevoerd worden door allerlei privépartners. Ik denk dan in het bijzonder aan heel wat bedrijven in de dienstensector, zoals architectenbureaus, marketing, reclame, etc. Uiteindelijk gaat dit over personeel dat ook betaald wordt door de belastingsbetaler. Deze vergelijking wordt echter zelden gemaakt, zeker niet door de middenstands - en werkegeversorganisaties, die altijd maar luid verkondigen dat er teveel ambtenaren zijn.

Hetzelfde geldt voor het eventueel privatiseren van bepaalde diensten, bijvoorbeeld in de sociale sector en/of bij het OCMW.  

Buiten de hoger aangehaalde hogere pensioenlasten zijn er nog een aantal factoren buiten de stad om, die een ernstige negatieve invloed hebben op de evolutie van de begroting en de meerjarenplanning: de problemen met Dexia en de Gemeentelijke Holding, minder belastingsinkomsten als gevolg van de economische crisis, het duurder worden van de leningen en de verkorte leningsduur als gevolg van de financiële crisis, de stijgende uitgaven van het OCMW als gevolg van de toenemende armoede en de toenemende dotatie voor de politiezone als gevolg van het zogeheten Salduz-arrest.

Gemeenten en steden, ook de stad Sint-Truiden, zullen echte beleidskeuzes moeten maken, zoals bepaalde taken niet meer doen en/of diensten samenvoegen. Hierbij moet ook ‘de concurrentie’ tussen gemeenten/steden ophouden om steeds maar grotere en duurdere evenementen te organiseren.
Ik zou hier talrijke voorbeelden kunnen geven, maar ik ga dit niet doen om geen politieke uitspraken te doen.
Ik herhaal: als kiezer zal u zich hier op zondag 14 oktober 2012 bij de gemeenteraadsverkiezingen duidelijk kunnen over uitspreken.

Dames en heren
Beste vrienden

‘Warme Winterse Wensen’: het is een specifieke campagne, die de stedelijke jeugd- en informatiedienst ontwikkeld heeft voor de eindejaarsperiode van 2011 en het begin van dit nieuwe jaar 2012.
U hebt ze gedurende 2 maanden in het straatbeeld kunnen zien en op alle publicaties van de stad Sint-Truiden.
Zelf op uw uitnodiging voor vandaag was ze afgebeeld.
Ik wil hen hiervoor nog eens proficiat wensen.

Sint-Truiden is het ganse jaar door een warme, solidaire en gastvrije stad.
Het stadsbestuur wil dit met deze slogan nog maar eens benadrukken.

Ook dit is een vorm van citymarketing, maar het mag niet enkel bij woorden blijven.

Dames en heren
Beste vrienden

In het verkiezingsprogramma en de beleidsnota van 2007 schreef ik dat de stad Sint-Truiden moest streven naar 40 000 inwoners hetgeen inkomsten betekent, maar ook meer maatschappelijke problemen, zoals hoger aangehaald.
Ik kan u meedelen dat we (bijna) zover zijn: eergisteren, vrijdag 27 januari 2012, hadden we 40 383 inwoners (het wachtregister inbegrepen) en 39 743 (cijfer zonder wachtregister).
Het officiële inwonerstal overstijgt bijna de 40 000.

Het ga je goed in 2012!

(1) De Morgen, 2 januari 2012 - Armoede neemt toe
(2) De Morgen, 28 januari 2012
(3) www.knack.be, 29 december 2011 - Hulptelefoon Tele-Onthaal wordt overstelpt
(4) Knack, 41e jaargang nr. 51 van 21 tot 27 december 2011.
(5) Persbericht VVSG - Financiële situatie lokale besturen gaat snel achteruit