“Het gegeven van de fusies van gemeenten is weer actueler dan ooit”, zegt gedeputeerde Ludwig Vandenhove.
“Dit heeft te maken met het Vlaams regeerprogramma  (1) en de recente beslissing van de Vlaamse regering om van de gemeenten, die vrijwillig fusioneren, een schuld over te nemen van 500 euro per inwoner (2).”

“Ik blijf tegen verplichte fusies van gemeenten.
Je kan mij als ex-burgemeester van Sint-Truiden (39 769 inwoners in 2013)  gedurende 18 jaar moeilijk ‘verdenken’ van vooringenomenheid.
Kleinere gemeenten zouden ingeval van verplichte fusies eerder aansluiten bij Sint-Truiden in plaats van omgekeerd.

Gemeenten, die vrijwillig willen fusioneren, moeten dat kunnen. Maar vrijwillig betekent voor mij met instemming van de inwoners van de betrokken gemeenten. Dit zou dan ook heel duidelijk in het gemeentedecreet ingeschreven moeten worden (bijvoorbeeld gestemd met 2/3^de meerderheid in de desbetreffende gemeenteraden of na een volksraadpleging).
Waarom wordt hier eens niet ernstig over politiek gedebatteerd in het Vlaams parlement?

Ik ben wel voor verregaande samenwerking tussen gemeenten. Zo kunnen er efficiëntiewinsten geboekt worden, maar blijft het democratisch bestuur dicht(er) bij de burger.
Het is niet voor niets dat uit alle mogelijke onderzoeken het gemeentelijk niveau als politiek het meest betrouwbaar naar voor komt en waar de burger politiek het meest van wakker ligt en zich het meest betrokken voelt.
Gaan we de afstand met de burger nog vergroten?
Gaan we burger nog minder in democratie doen geloven?

Mijn redenen?
Vooreerst is er een tendens om de burger meer zelf verantwoordelijkheid te geven in de eigen buurt, in de eigen omgeving. De burger vraagt dat ook. Er zijn talrijke voorbeelden op (inter)nationaal vlak (3). Zo zijn er diverse initiatieven rond lokale alternatieve energie. Ook zijn er de experimenten, waarbij de bevolking van een buurt of wijk de nodige financiële middelen ter beschikking krijgen om zelf (een) project(en) te realiseren (4).
Zou het dan niet compleet tegengesteld zijn om binnen zo een maatschappelijke context het bestuur verder van  de burger af te organiseren?

Ten tweede moeten samenwerkingen een meerwaarde op zich hebben en mogen ze niet onder financiële druk gebeuren, zoals nu al te vaak het geval is.
Het voorstel van de Vlaamse regering om schulden over te nemen is daarvan een voor zich sprekende bevestiging.
Uiteraard moet een gemeente zo efficiënt mogelijk, ook financieel, bestuurd worden, maar dat mag niet alles zijn.
Het gegeven ‘dicht bij de burger’, ‘gemeentelijke autonomie’, ‘gemeentelijke democratie’ mag geld kosten.
Als de maatschappij en de overheid alleen nog maar oog hebben voor efficiëntie en besparingen onder invloed van de sociaal-economische politiek, die in Europa gevoerd wordt , zal veel inventiviteit en originaliteit op diverse domeinen verdwijnen.

Ten derde is er bij de voorstanders van fusies een fundamentele onderliggende reden, waarover nooit gesproken wordt: minder overheid, meer privé! De aangekondigde integratie van de Openbare Centra van Maatschappelijk Welzijn (OCMW’s) in de gemeenten is hiervan een treffend voorbeeld.
De onderliggende of de parallelle agenda is duidelijk een aantal vormen van sociale dienstverlening te privatiseren. (5)
Politici moeten eerlijk zijn tegen de burger: samenwerken en zeker fusies betekenen nu per definitie besparen, ook al wordt dat niet zo gezegd. Nochtans zijn politici verkozen om de zaken duidelijk te benoemen.
Politici, die blijven besparen op de overheid, ook de gemeentelijke, die de overheid in feite willen ‘kapotmaken’, moeten zo eerlijk zijn dat te durven zeggen en niet spreken over samenwerken of fusies.
Voor mij betekent samenwerken tussen gemeenten dat de dienstverlening voor de burger moet verbeteren of dat de burger moet kunnen rekenen op dezelfde dienstverlening aan een lagere kostprijs.
Ik refereer hierbij naar mijn beginperiode als burgemeester nu al meer dan 20 jaar geleden toen ik in Sint-Truiden al een aantal samenwerkingsverbanden opgezet heb. Ik denk onder andere aan de bibliotheekwerking met Nieuwerkerken, het samen glas ophalen met Gingelom en Nieuwerkerken, en de oprichting van een vzw voor alternatieve tewerkstellingsprojecten met de drie gemeenten uit het kanton.
Er zijn zo in heel Vlaanderen ettelijke voorbeelden te vinden, waarbij gemeenten in mindere of meerder mate, als dan niet (in)formeel op diverse beleidsdomeinen samenwerken.
Zou de Vlaamse regering er niet beter aan doen zulke goed voorbeelden meer te implementeren op andere plaatsen in plaats van fusies te bevorderen? Kortom, inzetten op bovengemeentelijke samenwerkingsverbanden in plaats van op fusies.

Ten vierde een louter (partij) politieke reden: gemeentelijke verkozenen zijn tussen de mensen, tussen het volk en dus goed voor de (lokale) democratie.
De lokale democratie is de laatste jaren al serieus uitgehold.
Personen met enige politieke ervaring moeten dat durven toegeven: de politieraden, het Beleids- en Beheerscyclus (BBC)-systeem, brandweerhervorming, de versterking van het college van burgemeester en schepenen als orgaan ten opzichte van de gemeenteraad en de toenemende macht van de ambtenaren.
Wat betekenen fusies? Minder politieke mandaten? Uiteraard!
Minder mandaten in intercommunales, na de volgende gemeenteraadsverkiezingen van zondag 14 oktober 2018 geen mandaten meer in de OCMW-raden (5) en nu nog minder gemeenteraadsleden?
Ik ben graag bereid om op een ernstige, onderbouwde manier mee te zoeken naar aanvullende, nieuwe mogelijkheden bovenop de traditionele verkiezingen, maar nu zetten we juist stappen in de omgekeerde richting.
Voor mij gaat het weer om een aantal personen minder om hun oor te luisteren te leggen bij de lokale gemeenschap.
Ik vrees dat sommige politici pas gaan beseffen wat ze nu allemaal al beslist hebben bij de samenstelling van  de lijsten voor de volgende gemeenteraadsverkiezingen.
Ja, sommige politici (van alle partijen!) doen aan gemeentepolitiek om iets (bij) te verdienen.
Wat is daar mis mee?
Personen, die lokaal aan politiek doen en zo de lokale democratie mee vorm geven, zouden daar niet voor betaald of beloond mogen worden. En dat in een maatschappij waar tegenwoordig alles betaald wordt.

Waarom zegt N-VA niet openlijk dat achter de idee van de fusies zit dat ze nu op gemeentelijk vlak in te weinig meerderheden zit zeker ten opzichte van de CD&V? En de CD&V dat ze die fusies niet genegen is precies omdat ze die macht in de gemeenten en steden zoveel mogelijk wil behouden.
Politieke partijen en politici worden toch verkozen om in alle openheid voor hun gedacht uit te komen?
Als het correct is dat  de Vlaamse regeringspartijen nu onder mekaar afgesproken zouden hebben, onder druk van de N-VA, dat ze elk enkele gemeenten in Vlaanderen gaan ‘zoeken’, die vrijwillig willen fusioneren, zijn we pas ver van huis. Dan is de lokale democratie dood!

Conclusie: fusies kunnen voor mij niet, verregaande samenwerkingen wel.”   

(1) Regeerakkoord Vlaamse Regering 2014-2019. www.mobielvlaanderen.be.
(2) Financiële bonus voor gemeenten die vrijwillig fuseren. www.standaard.be, 19-07-2015.
(3) HENS, T. Het Klein Verzet. Berchem, EPO, 2015.
(4) Zo stelt het district Antwerpen budgetten ter beschikking voor buurtprojecten. Iedere bewoner kan samen met vier andere bewoners van de wijk voorstellen indienen. Zie www.stadindialoog.be.
(5) VANDENHOVE, L.  Is er nog ruimte voor een lokaal sociaal beleid? www.ludwigvandenhove.be, 08-05-2015.

Zie onder andere Gemeenten kunnen samenwerken, geen fusies! www.dewereldmorgen.be, 15-09-2015.

Zie ook Een beter lokaal beleid dankzij slimme samenwerking tussen besturen van 07-03-2015 en Debat ten gronde over de financiering van gemeenten en steden van 02-02-2012 op deze website.