Wat doen gemeenten met hun gronden?

“In feite zou hierover best een grondig politiek debat in Vlaanderen plaatsvinden”, aldus Ludwig Vandenhove.
“Ik verdedigde die stelling tijdens een interview voor het tijdschrift Lokaal van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) op de zetel in Brussel, Huis Madou, Bischoffsheimlaan 1-8.
Het interview vond plaats in debatvorm op woensdag 18 december 2024.
Het verslag ervan zal opgenomen worden in het februarinummer van Lokaal.
Het is historisch gegroeid, maar gemeenten, Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) en kerkfabrieken bezitten heel wat gronden.
De fundamentele vraag is of deze openbare instellingen die grond aanwenden om er één of andere vorm van beleid mee te voeren of louter beschouwen als een deel van hun eigendom.
Exacte cijfers bestaan er niet over, maar het blijkt dat slechts een beperkt gedeelte er een echt beleid rond voert.
Ofwel blijven de gronden eigendom en worden ze eventueel verpacht, ofwel worden ze verkocht om de begroting te spijzen en/of tekorten weg te werken. En dat laatste gebeurt meer en meer en betekent hoe dan ook een verarming. De gronden kunnen immers maar éénmaal verkocht worden.
Mijn eigen stad Sint-Truiden is één van de gemeenten, die de afgelopen legislatuur heel wat gronden, gezien de financiële situatie, verkocht heeft.
Het idee om een gemeentelijk beleid of bepaalde aspecten errond te voeren is vrij recent. Vandaar onder andere dit debat en het artikel.
Het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), mee gefinancierd door Vlaanderen, heeft een aantal onderzoeken uitgevoerd rond deze problematiek vooral met het oog op de toekomst van landbouwgrond.
De administrateur-generaal Joris Relaes van het ILVO heeft zelfs de stelling verdedigd, onder andere in een opiniestuk, dat er een voorlopig moratorium zou moeten ingesteld worden op de verkoop van landbouwgronden van openbare besturen zolang er geen globale visie is uitgewerkt.
Ik heb daarover parlementaire vragen gesteld tijdens de vorige Vlaamse legislatuur aan voormalig viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur, Bestuurszaken, Inburgering en Gelijke Kansen Bart Somers (Open Vld) en aan toenmalig Vlaams minister van Economie, Innovatie, Werk, Sociale Economie en Landbouw Jo Brouns (cd&v).
Hoewel zij medeopdrachtgever waren van de ILVO-studie was hun antwoord heel anders dan de conclusie.
Voor hen was/is de autonomie van de gemeentebesturen heilig en moeten zij autonoom kunnen beslissen of er al dan niet verkocht worden. Zo zullen we natuurlijk nooit tot een echt beleid komen.
Typisch voor Vlaanderen: geld steken in studies, maar geen rekening houden met de conclusies.
Vind ik dan dat gemeenten geen geld meer zouden moeten krijgen voor die gronden? Neen, helemaal niet. Vlaanderen zou bijvoorbeeld een aantal experimenten in bepaalde regio’s en/of met gemeenten kunnen opzetten waar met het nodige evenwicht gekeken kan worden naar deze situaties.
Gebieden met Nationale Parken en/of Landschapsparken zouden daartoe als proefprojecten kunnen fungeren.
Ik ben akkoord dat landbouw gezien wordt als een strategische sector voor onze voedselzekerheid. Maar dan moet daar ook een laams beleid rond gevoerd worden met onder andere de uitbouw van voedselregio’s en/of er een bepaald beleid, specifieke doelstellingen, zoals koolstoflandbouw.
Dat betekent dat Vlaanderen bepaalde lijnen moet uittekenen en een evenwicht dient te zoeken tussen de nu volledige gemeentelijke autonomie wat er met eigen landbouwgronden gebeurt en het ‘heilige principe’ van de teeltvrijheid enerzijds en bepaalde regels opleggen anderzijds. En dat laatste is/blijft toch zo moeilijk.
Tussen volledige vrijheid (‘vrijheid, blijheid’) en de overheid zaken laten opleggen, bestaan er nog heel wat vrijheidsgraden.
In Sint-Truiden zal de nieuwe bestuursmeerderheid van WOW-N-VA-Open Vld-VOORUIT een evaluatie maken van de huidige grondvoorraad en effectief een evenwicht nastreven tussen verkoop van eigen gronden en/of er een bepaald beleid rond voeren.
Om af te ronden enkele cijfers over Sint-Truiden.
In de afgelopen legislatuur is er om en bij de 111 hectaren (ha) verkocht voor 6 145 069 euro.
Het aantal ha nog in eigendom: stad ongeveer 114 ha en OCMW 1 114 ha, totaal 1 228 ha.(1)”
___
- (1)Interne cijfers stad Sint-Truiden, december 2024.
- Zie onder andere ook ‘Gemeenten moeten iets doen met landbouwgrond’ van dinsdag 18 april 2023 en ‘Studies bestellen en er niets mee doen’ van dinsdag 25 april 2023 op deze website.
- Foto: Shutterstock.com.