Is Mark Elchardus nog Socialist?

Professor doctor emeritus Mark Elchardus, de (vorige?) ideoloog van sp en sp.a, nu VOORUIT, heeft heel wat commentaren, zelfs kritiek gekregen na de publicatie van zijn laatste boek Reset. (1)
Hij probeert ons te overtuigen van de positieve waarde van omstreden begrippen als ‘identiteit' en ‘gemeenschap’.
Sommigen vragen zich zelfs af of hij zich na dat boek nog Socialist mag noemen.
Mijn antwoord: JA, ik denk van wel.

Op zaterdag 18 december 2021 had ik de gelegenheid om aanwezig te zijn, samen met journalist Alain Coninx, bij het gesprek dat de lokale nieuwswebsite TRUDOCS - Dirk Selis - had met Mark Elchardus”, zegt Vlaams volksvertegenwoordiger Ludwig Vandenhove.
“Fijn en plezant op een zaterdagnamiddag in taverne Verdi in Sint-Truiden (Grote Markt 15) - met uitzicht op de tweede grootste markt van België waar het heel druk was - om te spreken en te debatteren met een belangrijke Vlaamse intellectueel bij een lekker wijntje.
Het was een tijdje geleden dat ik Mark nog persoonlijk gezien en gesproken had.

Waarom in Sint-Truiden? Omdat, wat velen niet weten, Mark geboren is in een voormalige hoedenwinkel in de Stapelstraat in Sint-Truiden.
Ik ken(de) veel personen in zijn familie, onder andere zijn nog niet zolang geleden overleden broer, die een goede vriend van mijn nonkel was.
Eerst zag ik wat op tegen zulk een intellectueel gesprek op een zaterdagnamiddag, maar uiteindelijk was ik tevreden dat ik erbij was.

Het boek zelf heb ik nog niet gelezen, dat is voor de periode tussen kerstmis en nieuwjaar. Ik heb er wel veel interviews, commentaren en opiniestukken over gelezen. (2)

Ben ik met alles akkoord met wat in Reset staat? Zeker niet. Maar dat is ook niet de bedoeling.
Ik vind dat wetenschappers, los van de discipline, hun visie moeten kunnen geven over de samenleving en/of bepaalde elementen ervan. Zo beschouw ik ook het boek van Mark Elchardus.
Wetenschappers moeten vanuit hun achtergrond standpunten naar voor kunnen brengen. Daarom geloof ik nog al de virologen in heel het debat rond Corona.
De politiek moet daar afwegingen pro en contra kunnen bij maken, maar moet meester blijven over het beslissingsproces. Of:  de politiek moet uiteindelijk beslissen.
Mark deelt mijn mening daarover.
Ik hoop dat, na Corona, de politiek wat meer rekening gaat houden met de meningen of adviezen van wetenschappers. En dat geldt wat mij betreft voor alle disciplines.

In het boek wordt nog al wat kritiek geformuleerd op de Liberalen (in de internationale betekenis van het woord), die de regulering veel te sterk hebben afgebouwd.
Wie ben ik om daar niet mee akkoord te zijn?
Geef mij inderdaad maar een maatschappij waar de overheid sterk(er) in tussenkomt qua organisatie.
Ik ben ervan overtuigd dat we daarmee heel wat problemen in de brede samenleving beter zouden kunnen aanpakken.

Niets staat boven het soevereine volk”, zegt de auteur.
Uiteraard akkoord, maar vanuit mijn praktische politieke ervaring ‘tussen de mensen’ vraag ik mij af of de burgers bezig zijn met de onderwerpen uit het boek of kortweg met (veel) inhoud.
Is ‘het soevereine volk’ een niet te theoretische, abstracte term?
Burgers zijn  meer en meer racistisch en tegen de toenemende migratie. Maar is dat niet eerder een individuele reactie, bijna een reflex van zelfverdediging, dan een inhoudelijke en globale beoordeling.
Als je het mij vraagt, JA. Dus akkoord met die uitspraak op voorwaarde dat ze sterk gerelativeerd wordt binnen de globale maatschappelijke context.

Een parlementaire toetsing haalt de rechters uit de politieke arena. Dat herstelt de geloofwaardigheid en het gezag van het gerecht.”
Ik ben een democratisch verkozen politicus en respecteer boven alles de scheiding der machten in onze democratie. Mark Elchardus ongetwijfeld ook, maar ik zou als politieker nooit zulke uitspraak durven doen.  Ik heb soms ook mijn twijfels en vragen over bepaalde gerechtelijke beslissingen, maar ik onthoud mij van commentaren daarop.
In mijn politieke generatie is dat ‘not done’ als politicus, voor de huidige politieke generatie ligt dat blijkbaar anders.

Heel het debat over mensenrechten, teveel of te weinig, vind ik nog al theoretisch.
Alleszins geldt voor mij beter teveel aandacht voor mensenrechten dan te weinig.
Het probleem, of beter het gegeven, is dat met uitspraken daarover eerder zuinig moet omgesprongen worden. Daarin deel ik de visie van de auteur wel.
Het moet gemeend zijn.

Mark is geen voorstander van een cordon sanitaire tegen het Vlaams Belang.
Hierover deel ik uitdrukkelijk zijn mening niet.
Ik blijf een voorstander van het cordon sanitaire, in de politiek zijn er nu eenmaal principes en dat is en blijft een belangrijk principe voor mij.
Mijn familiale achtergrond - een oom, die gestorven is in een concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog - is daar natuurlijk niet vreemd aan, het blijven ‘zwarten’ voor mij.

Ik ben er van overtuigd dat heel wat VOORUIT-militanten akkoord zijn met de standpunten van Mark Elchardus.
Ik heb hem ‘uitgedaagd’ om zijn belangrijkste conclusies ‘in mensentaal’ te formuleren en hem meteen uitgenodigd om daarover komen te debatteren met de VOORUIT-leden en sympathisanten in Sint-Truiden in ons Socialistisch lokaal volkshuis Curieus (Breendonkstraat 46).

Uit dit boeiende gesprek bleek nog maar eens dat de bevolking vaak geen onderscheid maakt tussen de migratie- en de asielzoekersproblematiek.
In Sint-Truiden heb ik als gewezen burgemeester heel wat ervaring met de asielzoekersproblematiek, minder met migratie.
Ik kan mij vinden in het standpunt van Mark om qua economische migratie eventueel met quota te werken. Maar dat is eerder een gegeven qua sociaaleconomische en arbeidsmarktontwikkelingen.

Qua asielbeleid blijf ik bij mijn uitgangspunten, die ik altijd heb toegepast als burgemeester: asielzoekers moeten snel(ler) duidelijkheid krijgen over hun aanvraag,  asielzoekers moeten dichter bij hun thuislanden opgevangen worden, maar dan moeten de welvarende landen bereid zijn om daarvoor te betalen en middelen qua ontwikkelingssamenwerking moeten in diezelfde context bekeken worden.
Het menselijke aspect moet steeds overheersen: situaties zoals nu aan de grens tussen Wit-Rusland en Polen of mensen, die dagen buiten slapen aan het Klein Kasteeltje in Brussel om opvang te krijgen, zijn uit den boze. (3) (4)    

Trudocs-journalist Dirk Selis stelde als laatste vraag “dat sommigen zich afvragen of Mark nog wel Socialist is of zich nog Socialist voelt”.
Zijn antwoord was duidelijk: “misschien meer dan diegenen, die die vraag stellen.”
Na een leerrijke en gezellige namiddag heb ik de neiging hem gelijk te geven.”  

  • Foto Mark Elchardus en Ludwig Vandenhove: DIrk Selis & Foto Mark Elchardus: Debby Termonia.