De Vlaamse begroting: en het Rekenhof?

Op dinsdag 23 november 2021 vond de bespreking plaats van het ‘Verslag van het Rekenhof over het onderzoek van de Vlaamse begroting voor 2022’ (1) in de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie van het Vlaams parlement.

Vlaams parlementslid Ludwig Vandenhove deed een tussenkomst namens VOORUIT.

“Het Rekenhof besteedt enerzijds heel wat aandacht aan de schuldpositie van Vlaanderen (2) en anderzijds aan een reeks van zogeheten onzekerheden, die ertoe nopen de uitslag van de begroting 2022 te relativeren”, aldus Ludwig Vandenhove.

“Ik stelde een aantal vragen aan het Rekenhof en/of aan Vlaams minister van Financiën en Begroting, Wonen en Onroerend Erfgoed Mathias Diependaele:

-schulden
Wat is hun mening over de verschillende ‘lades’ in de schulden?
Het is duidelijk dat het over verschillende ‘soorten’ schulden gaat: een aantal waar activa tegenover staan (die ternauwernood kunnen geliquideerd worden), een aantal waar een verdienmodel tegenover staat (bijvoorbeeld Oosterweel) en een aantal zogeheten productieve investeringen, die de Vlaamse regering buiten de doelstellingen laat.
Er is nu eenmaal een onderscheid tussen een schuld om een tunnel te bouwen, die over een periode van 20 jaar wordt afbetaald, een schuld om een huis te bouwen, waarvoor huur betaald wordt of schulden om lopende uitgaven te betalen. Dus schulden zijn niet zomaar schulden!
Zou het in die optiek niet logisch zijn om in het begrotingsbeheer expliciet een verschil te maken tussen ‘de soorten schuld’ en hun impact op de terugbetalingscapaciteit van de Vlaamse regering in de schuldnormering?

Het Rekenhof merkt op dat al bij de begroting 2021 werd gesteld dat de schuldnorm in de uitgavennorm zou worden geïntegreerd.
Is het niet enigszins logisch deze operatie, inclusief het concretiseren van de uitgavennorm, te coördineren met de hervorming van het Stabiliteitspact? Ik heb trouwens diezelfde vraag ook al gesteld aan minister Matthias Diependaele bij de behandeling van de begroting.

Met deze schuldpositie is zelfs de volgende Vlaamse regering aan handen en voeten gebonden.
Volgens het Rekenhof is er 6 jaar lang geen ruimte voor nieuwe initiatieven tenzij er nieuwe inkomsten - lees belastingen - zouden komen. Bovendien mogen eventuele meevallers voor de begroting niet onmiddellijk opnieuw uitgegeven worden.
Hoe realistisch zijn de getallen, die minister Mathias Diependaele nu vooropstelt voor 2027?
Moeten er geen concrete bedragen en/of ramingen geplakt worden op een aantal technische instrumenten (bijvoorbeeld de Vlaamse Brede Heroverweging (VBH) en/of de spending reviews, die de Vlaamse regering nu invoert?;

-financiering relanceplan
Het Rekenhof heeft kritiek op het feit dat er een provisie van 1,6 miljard euro vereffeningskrediet wordt voorzien in plaats van afzonderlijk uitgesplitste kredieten zonder wettelijke, decretale grondslag voor zo een grote provisie.
Federaal heeft dat ‘opgelost’ door een organiek begrotingsfonds te stichten en daar in de Programmawet een wettelijke basis voor te maken.
Is het gebruik van zulk een grote provisie verdedigbaar?
Is een aanpak via een begrotingsfonds of een opdeling naar investeringskredieten van de diverse beleidsdomeinen eerder te verdedigen?
Is dit naar het oordeel eerder onmogelijk door de onzekerheid over de timing van de verschillende relanceprojecten?;

-ontoereikende provisie en minderontvangsten
Door de maandelijkse kosten van contact tracing (om en bij de 26 miljoen euro per maand) laag te houden,  is de mening van het Rekenhof dat de voorziene provisie (om en bij de 40 miljoen euro) ruimschoots onvoldoende zal zijn, zeker met de huidige vierde golf in het achterhoofd.
Wist Mathias Diependaele dat niet bij de begrotingsopmaak?
Is dat een ernstige vorm van begroten?
Wou minister Mathias Diependaele voor alles een halvering van het tekort kunnen aankondigen?
Dezelfde bemerkingen gelden voor de minderontvangsten van De Lijn.
Zal de Vlaamse regering een nieuwe provisie in het leven roepen of gaat ze andere fondsen herverdelen?;

-nieuwe begrotingsstijl
De beleids -en begrotingstoelichtingen (BBT’s) laten volgens het Rekenhof opnieuw veel te wensen over.
Er is vaak geen duidelijke link met de tabellen.
Die bemerking wordt al een aantal jaren gemaakt.
Het gaat om een slechte praktijk, om een ‘grote zonde’. In de BBT van het departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) wordt er bijvoorbeeld steeds verwezen naar het Geïntegreerd Investeringsplan (GIP) dat nog niet is bezorgd aan het Vlaams parlement: komt er een wijziging in de timing?;

-plasticbijdrage
Om het Recovery and Resistance Facility (RRF), lees Herstelplan voor Europa, te financieren heeft de Europese Commissie (EC) voorzien in een zogeheten ‘plasticbijdrage’ van 150 miljoen euro voor gans België.
Het is gewestmaterie om te voorzien hoe die wordt geheven, nochtans is daarvoor niets voorzien in de begroting.
Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme Zuhal Demir heeft gezegd dat ze in dialoog zal gaan met de federale Vice-eerste minister en minister van Financiën, belast met de Coördinatie van de fraudebestrijding Vincent Van Peteghem.
Vlaanderen wil dit bedrag niet zelf betalen of een heffing invoeren.
Wat is de houding van minister Mathias Diependaele hierover?
Sluit het Rekenhof zich aan bij de stelling van minister Zuhal Demir dat heffingen op afval een bevoegdheid van de gewesten is, maar dat dit niet betekent dat dat de gewesten zo een heffing moeten financieren?
De regelgeving ‘bij het op de markt brengen van producten’ is federale bevoegdheid.
Gaat het hier om een louter technische operatie? Of gaat de Vlaamse regering eindelijk statiegeld invoeren?;

-vergroening wagenpark
Het Rekenhof merkt op dat de aannames van de  vergroening van het wagenpark niet onderbouwd worden. Er wordt ook geen rekening gehouden met de recente klimaatmaatregelen van de Vlaamse regering;

-klimaatplan Vlaamse regering
Ik blijf het geen ernstig beleid vinden om eind september een Vlaamse begroting op te stellen en begin november een klimaatplan, waarvan heel wat maatregelen financieel niet doorgerekend zijn in die begroting.
Ik noem dat geen onzekere factor: klimaat is een permanent probleem en de Conference of the Parties on Climate Change (COP) in Glasgow lag reeds lange tijd vast.”