Op zondag 12 september 2010 vindt de 22e editie van de Open Monumentendag (OMD) plaats.

Sint-Truiden heeft vanaf de eerste OMD elk jaar aan deze Vlaamse culturele gebeurtenis deelgenomen en de dag is uitgegroeid tot een gevestigd evenement in onze stad.

Schepen van monumentenzorg
Els Sneijers/> en burgemeester Ludwig Vandenhove: “Dit jaar staat het thema ‘de vier elementen’ centraal.
Zoals het bij de jaarlijks wisselende thema’s gebruikelijk is, mag het onderwerp telkens in een breed verband gepresenteerd worden.
In Sint-Truiden kiezen wij voor een speciale benadering van het thema.
Wij volgen de loop van twee beken, die beide ontspringen in het zuiden van Sint-Truiden en richting het noorden stromen.
De eerste beek is de Molenbeek en de tweede de Melsterbeek. Langs deze beken liggen vele monumenten en daarom lijkt het gerechtvaardigd ons slechts op één van de vier thema’s, water, te concentreren.

Wij stellen u graag de te bezoeken monumenten voor.

De Pomphuisstraat in Velm beschikt al meer dan een eeuw over twee natuurlijke bronnen: die van Halingen en die van Waalhoven.
Deze liggen nog steeds aan de basis van de volledige waterbedeling van Sint-Truiden door het waterproductiecentrum in Velm, beter bekend als ‘het pomphuis’.
De Molenbeek stroomt op korte afstand van deze waterbronnen.
Zeer uitzonderlijk is het toegestaan in kleine groepen (tien personen) de bron van Waalhoven te bezoeken.
Dit gebouw, opgericht in 1960, behoorde destijds tot de modernste waterwinningscomplexen van het land.

In Velm wordt de Molenbeek verder gevolgd richting de Halingenstraat en het was hier dat de beek voor veel overlast zorgde. Daarom heeft de Watering van Sint-Truiden in deze streek maatregelen getroffen om het water te controleren.
Een erosieplan en directe ingrepen in het landschap moeten voorkomen dat Velm nog langer door wateroverlast geteisterd zal worden.
Sint-Truiden vormt daarmee een voorbeeldrol in Vlaanderen.

Ter hoogte van de historische hoeve ‘Het Waterhof’ kan de bezoeker met een geheel ander aspect van het water kennismaken.
Hier wordt de helende kracht van het water bij de behandeling van honden gebruikt.
De eigenares geeft toelichting en demonstratie.

De stroom van de Molenbeek continueert richting het noorden en in Staaien arriveren wij bij de eerste watermolen op onze tocht.
Stayenmolen is een industrieel ogende recentelijk gerestaureerde molen.
Het is een korenmolen van het bovenslagtype.

Iets meer naar het noorden ligt de Grevensmolen.  
Grevensmolen is een belangrijke historische watermolen, die eertijds toebehoorde aan een zekere Jean Greven (16e eeuw).
Andere prominente eigenaren van deze voormalige onderslagmolen waren de benedictijnenabdij en de heren van het kasteel van Duras.

De laatste molen op deze route is de Metsterenmolen, een middenslagmolen aan de Melsterbeek. 

Door de drie molens te bezoeken, kan er kennisgemaakt worden met de verschillende radsystemen van de watermolens.
De Melsterbeek wordt vanaf dit punt verder richting het zuiden gevolgd.

In Zepperen kan de indrukwekkende Sint-Servaashoeve of Ouwerxhoeve worden bezocht.
Deze mooie 18e-eeuwse hoeve bezit een fraaie duiventil.

Als laatste monument op deze route bezoeken wij de voormalige waterburcht van Ordingen. Ook dit kasteel ligt ingepland langs de Melsterbeek en bezat in het verleden een eigen watermolen.

Net zoals elk jaar is er gratis busvervoer voorzien voor het publiek tussen de locaties.

Ook dit jaar is er een publicatie. Wij hebben dit jaar wel voor een ander concept gekozen.
Het boekje moet gezien worden als een illustratief document voor de te bezoeken locaties.
Daarbij ligt de nadruk vooral op het beeldmateriaal: zowel oude historische foto’s, als kadasterafbeeldingen en recente foto’s illustreren de veranderingen in het landschap en aan de gebouwen.
De teksten richten zich op de meest interessante achtergrondinformatie, zoals bouwjaar, veranderingen aan het gebouw en functie van de monumenten.
Alle te bezoeken gebouwen, zijn opgenomen in dit boekje.”

Hieronder vindt u het integrale voorwoord van schepen van monumentenzorg
Els Sneijers/> en burgemeester
Ludwig Vandenhove/> in de publicatie.

Voor deze 22ste editie van de Open Monumentendag (OMD) werd het thema ‘de vier elementen’ gekozen. De vier elementen aarde, lucht, vuur en water worden zoals altijd in een breed verband gepresenteerd.

In Sint-Truiden kozen wij voor een speciale benadering van het thema. Er werd namelijk uitgegaan van de bron van het leven, ‘het water’.
Wij volgden de loop van twee beken, die beide via het zuiden van Sint-Truiden richting het noorden stromen. De eerste beek is de Molenbeek en de tweede de Melsterbeek. Langs deze beken liggen vele monumenten en daarom leek het gerechtvaardigd ons slechts op één van de vier thema’s te concentreren. Het lokaal comité OMD maakte voor u een selectie van de interessantste monumenten.

In dit boekje volgt een korte voorstelling van de te bezoeken monumenten en vindt u van alle opengestelde gebouwen en landschappen een weerslag.

De Pomphuisstraat in Velm beschikt al meer dan een eeuw over twee natuurlijke bronnen: die van Halingen en die van Waalhoven. Deze liggen nog steeds aan de basis van de volledige waterbedeling van Sint-Truiden. De Molenbeek stroomt op korte afstand van deze waterbronnen.

De Molenbeek wordt verder gevolgd richting de Halingenstraat (Velm) en het was hier dat de beek voor veel overlast zorgde. Daarom hebben de Watering van Sint-Truiden en de stad Sint- Truiden in deze streek maatregelen getroffen om het water onder controle te krijgen.
Een erosieplan en directe ingrepen in het landschap moesten voorkomen dat Velm nog langer door wateroverlast geteisterd zou worden.
Ter hoogte van de historische hoeve ‘Het Waterhof’ in de Halingenstraat, werd een graslandperceel met behulp van een kleine dam afgezet. Hierdoor kon het water tegengehouden worden.
Op het vlak van de beheersing van de modder- en wateroverlast hebben de Watering van Sint-Truiden en de stad Sint-Truiden een voorbeeldrol gespeeld in Vlaanderen door moeilijke beslissingen te nemen en een visie op lange termijn te ontwikkelen.

De stroom van de Molenbeek continueert richting het noorden en in Staaien arriveren wij bij de eerste watermolen op deze tocht. De Stayenmolen is een industrieel ogende, recentelijk gerestaureerde korenmolen van het bovenslagtype.

Nog verder naar het noorden ligt de Grevensmolen, een belangrijke historische watermolen, die eertijds toebehoorde aan een zekere Jean Greven (16de eeuw). Andere prominente eigenaren van deze voormalige onderslagmolen waren de benedictijnenabdij en de heren van het kasteel van Duras.

De laatste molen op deze route is de Metsterenmolen, een middenslagmolen aan de Melsterbeek.
Door de drie molens te bezoeken, kan kennisgemaakt worden met de verschillende radsystemen van de watermolens. In het wereldje van de molenaars geldt een heel eigen taalgebruik of molenjargon en daarom werd er een korte lijst met de meest gebruikte molentermen opgenomen in dit boekje. De Melsterbeek wordt vanaf dit punt verder richting het zuiden gevolgd.

In Zepperen kan de indrukwekkende Ouwerxhoeve of Sint-Servaashoeve worden bezocht.
Deze mooie 18de-eeuwse hoeve bezit een fraaie duiventil.

De tocht wordt afgesloten in de voormalige waterburcht van Ordingen.
Dit romantische kasteel wordt door de huidige eigenaar gerestaureerd en zal in de toekomst voor een deel als hotel uitgebaat worden.

Dit jaar hebben wij een ander concept voor de publicatie gebruikt.
Het boekje moet gezien worden als een illustratief document voor de te bezoeken locaties.
Daarbij ligt de nadruk vooral op het beeldmateriaal: zowel oude historische foto’s en kadasterafbeeldingen, als recente foto’s illustreren de veranderingen aan de gebouwen en in het landschap.
De teksten richten zich op de meest interessante achtergrondinformatie zoals bouwjaar, veranderingen aan het gebouw en functie van de monumenten.
Alle te bezoeken gebouwen zijn opgenomen in dit boekje, maar de publicatie blijft ook na de OMD een handig boekje voor een daguitstap in Sint-Truiden.

De Sint-Truidense OMD biedt het publiek dit jaar weer een unieke kans om kennis te maken met bekende en minder bekende monumenten. Natuurlijk hopen wij dat u tevens na deze dag een actieve bijdrage blijft leveren voor het respect, het beheer en het behoud van deze monumenten.

De stad Sint-Truiden, met haar talrijke monumenten, is het aan zichzelf verplicht om naar aanleiding van de OMD telkens met een origineel programma uit te pakken. Bovendien is dit één van de beleidsdomeinen waarop we ons als stad moeten blijven profileren en waarop, wat ons betreft, niet kan bespaard worden, ook niet in budgettair moeilijkere periodes.
Politiek is vooruitzien en deze lange termijnvisie qua monumentenzorg past hierin.

Wij wensen u een fijne 22ste Open Monumentendag toe en hopen u talrijk in en rond Sint-Truiden te mogen verwelkomen!

Els Sneijers
/>schepen van monumentenzorg

Ludwig Vandenhove
burgemeester

Het boekje genaamd ‘Langs Molenbeek en Melsterbeek in Sint-Truiden’, kost 5,00 EUR en is te koop aan de verschillende infostands op 12 september 2010 of bij Toerisme Sint-Truiden, Grote Markt 44 te 3800 Sint-Truiden (vanaf 12 september 2010, zolang de voorraad strekt).

“Wij hopen op zondag 12 september 2010 zoveel mogelijk, zoals elk jaar, bezoekers, toeristen en Truienaars te mogen ontmoeten op onze OMD.”, besluiten
Els Sneijers/> en Ludwig Vandenhove.

Zie onder andere ook de teksten 'Open Monumentendag 2009!' van 8 september 2009 en 'Monumentenbeleid in Sint-Truiden moet verdergezet worden!' van 1 februari 2010 op deze website.