De Nationale Boomgaardenstichting (NBS) en de provincie Limburg hebben samen een project opgezet om na te gaan hoe belangrijk dood hout is voor insecten, zoals kevers en wilde bijen.

Het project is goedgekeurd als biodiversiteitsproject bij de provincie Limburg en loopt van maandag 1 augustus 2016 tot maandag 31 juli 2017.
Promotor is de NBS en het project wordt wetenschappelijk ondersteund en begeleid door entomoloog en natuurkundige Maarten Jacobs en het Provinciaal Natuurcentrum (PNC).

Op vrijdag 12 mei 2017 kwam Radio 2 Limburg voor een reportage naar een boomgaard in Engelsmanshoven (deelgemeente Sint-Truiden) langs de Bosstraat op 300 à 400 meter van het kruispunt met Engelsmanshoven-dorp.

"Hoogstamboomgaarden zijn belangrijk voor het typisch Haspengouws uitzicht (cultureel erfgoed) en bijgevolg voor de toeristische sector.
De fruitsector opteert al jaren voor laagstambomen omwille van het economisch rendement", zegt gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur Ludwig Vandenhove.

"Maar die hoogstamboomgaarden zijn eveneens heel belangrijk voor de natuur en voor de bestuiving van alle fruitbomen.
Het hele ecosysteem is belangrijk.
Oude, versleten en zelfs dode bomen kunnen een belangrijke rol spelen als behoeder van een grote(re) biodiversiteit.
Voor vele organismen vormen ze een ideale nest- en voedselplaats of bieden ze beschutting.  Kortom, een apart en zeer specifiek biotoop.

Onderzoek naar de biologische diversiteit en de ecologische leefgemeenschappen binnen een hoogstamboomgaard kan heel uitgebreid en divers gevoerd worden.
Binnen dit project wordt de focus gelegd op twee groepen van insecten: de houtkevers en de wilde bijen.
Er wordt gewerkt met net- en raamvallen om kevers en wilde bijen te vangen, zodat we de mogelijkheid hebben de soorten te determineren en een idee te krijgen van hun populaties binnen 18 verschillende boomgaarden, verspreid over Haspengouw (ook Voeren).
We wensen een duidelijk verband te kunnen vaststellen tussen de aanwezigheid van kwijnend en dood hout in een boomgaard en de activiteit van houtkevers en wilde bijen in deze omgeving.

Kevers maken diepe gangen in dood hout en wilde bijen gebruiken die gangen om hun nest te maken.
Het gaat niet goed met de honingbijen, daarom moeten we ook meer en meer kijken naar de wilde bijen, waarvan er in Limburg meer dan 250 verschillende soorten zijn. De rosse metselbij is bijvoorbeeld 250 keer efficiënter in het bestuiven van fruitbloesems dan de honingbij.

De NBS en de provincie Limburg werken aan een nieuw label: 'Natuurboomgaarden'.
Als we eigenaars en beheerders van hoogstamboomgaarden kunnen overtuigen van de natuurwaarde, is er kans dat een groter aantal bestanden met oude bomen blijven bestaan.
Het project moet leiden tot realistische aanbevelingen hoe boomgaarden het best beheerd worden met zowel de biodiversiteit, als de andere boomgaardfuncties in het achterhoofd.
'Natuurboomgaarden' kunnen in onze leefomgeving eilandjes vormen, die fungeren als een soort 'reservaat' voor de biodiversiteit en als 'stapstenen' voor natuur. Zo kan dit onderzoek ook voor de professionele fruitteelt van groot belang zijn.
We zijn ervan overtuigd dat biodiversiteit wellicht één van de belangrijkste hulpmiddelen wordt voor de plaagbeheersing in de fruitteelt. Tevens is de aanwezigheid van diverse soorten bestuivende insecten van essentieel belang voorde productiviteit van vele teelten.

Het vastleggen van natuurwaarden en de erkenning als 'Natuurboomgaard' kan mee een aanzet geven voor het opmaken van een provinciaal of gemeentelijk actieplan voor het behoud van hoogstamboomgaarden, waarin ook oude en zelfs dode bomen behouden blijven.
Persoonlijk ben ik grote voorstander van een globaal en integraal provinciaal plan."

Zie onder andere Bijen en kevers in de val. www.radio2.be/limburg, 12-05-2017 en www.facebook.com/Radio2Limburg.

Zie ook Hoogstamfruitbomen in Limburg van 19-02-2016 op deze website.

Foto: Maarten Jacobs (via NBS)